Srbi su u Beogradu 2004. zapalili džamiju, izgorjelo 7.000 knjiga i Kur’an star 400 godina

Predsjednik Društva historičara Sandžaka Esad Rahić podsjetio je da su Srbi i u miru palili džamije. Bajrakli džamija u Beogradu tog marta 2004. godine nije bila u ratnoj zoni, kao što nisu bile mnoge koje su Srbi zapalili u Bosni i Hercegovini od 1992. do 1995. godine, ali su je zlikovci napali. Prenosimo Rahićevu historijsku crticu:

U današnjoj Gospodar Jevremovoj ulici davne 1575. godine sagrađena je Bajrakli džamija. Tada, u osmansko doba, u Beogradu su postojale čak 273 džamije i mesdžida (manjih džamija bez minareta) – sudeći po “Putopisima Evlije Čelebije”, jednog od najslavnijih otomanskih putopisaca.

U osmansko doba dominirala je u ambijetu niskih prizemnih kuća zanatlijskog Zereka, a danas, kroz bujni drvored jedne od najljepših beogradskih ulica, jedva se nazire stari kameni minaret. Jedina je džamija u srbijanskoj prijestonici i najstarija vjerska građevina u Beogradu.

Ova jednoprostorna bogomolja sa kupolom i jednim minaretom tri puta je mijenjala naziv. Najprije se zvala Čohadži-džamija, po zadužbinaru Hadži-Aliji, koji je trgovao čohom, a nakon toga je dva puta mijenjala naziv. Najprije je u periodu austrijske vladavine (1717 – 1739) pretvorena u katoličku crkvu. Bilo je to doba kada je srušen veliki broj beogradskih džamija.

Međutim, po povratku Osmanlija, ponovo je postala muslimanska bogomolja. Husein-beg, pomoćnik (ćehaja) glavnog osmanskog zapovednika Ali-paše, obnovio ju je 1741. godine, pa se neko vrijeme zvala Husein-begova ili Husein-ćahijina džamija.

Krajem 18. vijeka dobija današnji naziv, po bajraku koji se na njoj isticao kao znak za istovremeni početak molitve u svim džamijama. Pošto je u njoj, kao glavnoj džamiji, boravio muvekit – čovjek koji je proračunavao tačno hidžretsko vrijeme prema islamskom kalendaru, radi određivanja vremena vaktova namaza i svetih dana i blagdana kod muslimana. Muvekit je regulirao mehanizam sata i isticao bajrak na minaretu.

Bajrakli džamija, nakon što su je u 19. vijeku obnovili Obrenovići – knez Mihailo i kralj Aleksandar, postala je glavna gradska džamija.

Knez Mihailo je 1868. godine naložio ministru prosvjete i crkvenih djela da izabere jednu od postojećih džamija i da je osposobi. Iste godine postavljeni su i prvi imam i mujezin (osoba koja sa vrha minareta zove vjernike na molitvu) u Beogradu. Ministar je tada uputio akt Državnom savetu Kneževine Srbije.

“Da ne bi muhamedanci, koji se po svojim poslovima u Beogradu bave, bez religiozne utehe bili, njegova svetlost blagoizvolela je narediti da se jedna od ovdašnjih džamija popravi za bogomolju njihovu. Usled ovog visokog naloga, izabrana je kao najcelishodnija ‘Bajrak’ džamija i ministar građevina kao po molbi mojoj izaslao je stručne ljude, te su istu džamiju, kao i jednu kuću do nje, gde će hodža obitavati, pregledali…“ – pisalo je u njemu.

Jednoprostorna džamija masivnih zidova, sa malo otvora, građena je od kamena i opeke. Kvadratne je osnove, a osmostranu kupolu nose lukovi i niše sa skromnom dekoracijom. Neujednačen je broj prozorskih otrova na fasadama. Sa spoljne strane postavljen je minaret kupastog krova sa kružnom terasom. Unutrašnja dekoracija džamije je veoma skromna.

U dvorištu (haremu) se nalazi česma za abdest (molitveno umivanje), kao i medresa (vjerska škola srednjoškolskog nivoa sa bibliotekom).

Bajrakli džamija zapaljena je nakon martovskih nereda na Kosovu, 18. marta 2004. godine. Do temelja je izgorjela zgrada u kojoj je bila smještena biblioteka sa 7.000 knjiga.

U požaru Bajrakli džamije 18. marta izgoreo je i Kur’an star 400 godina, na šta se osvrnuo profesor orjentalistike Darko Tanasković zaključivši: “Izgoreo je Kur’an star 400 godina, ali Kur’an ne može izgoreti”. Nakon toga je djelimično obnovljena, a za paljenje Bajrakli džamije niko nije osuđen.

Trenutno je jedina aktivna džamija u glavnom gradu Srbije i predstavlja glavni islamski kulturni centar. Zbog starine, rijetkosti, očuvanosti, kao i reprezentativnosti vjerske arhitekture i islamske kulture, stavljena je pod zaštitu države kao spomenik kulture 1946. godine, a za kulturno dobro od velikog značaja proglašena je 1979. godine.