SVINJAMA JE SMETAO BISER NA UNI! Na današnji dan ’92. četnici su napali Bosansku Krupu

Krajem 1991. i 1992. godine, policija i JNA učestvovale su u naoružavanju srpskih civila. U septembru 1991. godine, u opštini su počeli da se pojavljuju pripadnici paravojnih jedinica. Srpska demokratska stranka (SDS) imala je svoje vlastite snage, a bili su prisutni i pripadnici Šešeljevih, Arkanovih i Martićevih snaga, te pripadnici paravojnih jedinica “Suha rebra” i “Beli orlovi”. JNA i vođe lokalnog SDS suprotstavljali su se pokušajima da se oni razoružaju. Prema riječima Gojka Kličkovića, vođe lokalne SDS, koji je bio načelnik Kriznog štaba i Ratnog predsjedništva i član Glavnog odbora SDS, SDS je u septembru 1991. godine pod svojom kontrolom imala 5.000 pripadnika paravojnih jedinica. Vođa lokalne SDS Gojko Kličković bio je i član Glavnog odbora SDS i vremenom je postao predsjednik vlade Republike Srpske. Njegov kolega i član kriznog štaba SDS Miroslav Vještica takođeje bio član srpske Narodne skupštine.

Presretnuti razgovori Radovana Karadžića, pišu Krupljani, ukazuju na to da je bio zabrinut za budućnost Bosanske Krupe. U junu 1991. godine, on govori o “svojim ljudima” na desnoj obali rijeke Une i kaže da su spremni da redefinišu opštine, kako bi jedan dio Krupe učinili srpskom opštinom. U septembru 1991. godine, Karadžić komentariše “mi ćemo preuzeti vlast i u Krupi”. Biljana Plavšić je 1991. godine posjetila Bosansku Krupu i sastala se s vođama SDS.

Važan događaj u sklopu povećanja nacionalne napetosti bilo je hapšenje kninskog vođe paravojnih jedinica Milana Martića u septembru 1991. godine. To je dovelo do velikih lokalnih nemira i povećanog interesa za taj događaj, pa je Karadžić nazvao Miloševića i zatražio njegovu pomoć oko Martićevog oslobađanja. Martić je na kraju prevezen helikopterom JNA.

Dana 25. oktobra 1991. godine, SDS je osnovala “Privremenu skupštinu srpskog naroda Bosanske Krupe” koja je 21. novembra 1991. godine proglasila “da 63% tadašnje teritorije Bosanske Krupe pripada srpskom narodu”. U izvještaju o plebiscitu od 2. decembra 1991. godine kaže se da je do maja 1991. godine postalo jasno da suživot Srba i Bošnjaka nema budućnosti. Na drugom zasjedanju Privremene srpske skupštine održanom 11. decembra 1991. godine, prethodno izabrane opštinske vlasti raspuštene su i proglašena je Srpska opština Bosanska Krupa. Na sjednici od 24. decembra 1991. godine, izabrani su članovi Kriznog štaba. Otprilike u to vrijeme, Izvršni odbor je pokrenuo i inicijativu za osnivanje srpske policije i mobilisanje rezervne policije.

Dana 11 . februara 1992. godine, opštinska skupština zatražila je od JNA odobrenje za osnivanje srpskih jedinica TO. Dana 10. marta 1992. godine, Kličković je podnio vojsci zahtijev za veliku količinu lahkog i teškog naoružanja za srpski TO. Dodatne stavke iz “Uputstva” sprovedene su 5. aprila 1992. godine, kad je Krizni štab izdao naređenje o stalnim dužnostima u sjedištu Kriznog štaba; o pripravnosti vojnih i policijskih komandira i komandanata TO; potpunoj mobilizaciji rezervne policije; i djelimičnom evakuisanju srpskog stanovništva s nekih područja.

Prije 21. aprila 1992. godine, na radiju je svakodnevno emitovan ultimatum bošnjačkom stanovništvu da se preseli na lijevu obalu rijeke. Dana 21. aprila 1992. godine, paravojne jedinice i srpska policija okupili su se na brdima oko Bosanske Krupe. Srpski civili masovno su napustili grad. General JNA Ninković sastao se s predstavnicima SDS i SDA. Kad je Ninković napustio grad, započeo je napad. Za vrijeme granatiranja grada i naknadnog pješadijskog napada, ubijeno je najmanje dvanaest ljudi, bošnjačka sela su uništena, a isto se desilo i s džamijom i katoličkom crkvom. Minimalni otpor nije bio dovoljan, ali je bošnjačkom stanovništvu omogućio da napusti grad. Bošnjaci su bili nepripremljeni, bilo ih je brojčano manje, a Srbi su osim toga imali i sve oružje koje je pripadalo JNA i TO.

Hašim Đulić, prvi svjedok Tužilaštva na suđenju trojici bivših visokih funkcionera Srpske demokratske stranke (SDS), govorio je o počecima rata na području Bosanske Krupe, te o masovnom iseljavanju srpskog stanovništva tokom aprila 1992. godine. “Kad je počeo napad, korištene su sve vrste pješadijskog naoružanja, kao i avionsko, dok je po cijeloj Bosanskoj Krupi – u kojoj je od vojnih objekata bilo jedino skladište TO-a – započelo neselektivno granatiranje”, opisao je svjedok prve dane napada. Prema navodima optužnice, tokom višednevnih artiljerijskih i pješadijskih napada srpskih snaga, koje su bile pod stvarnom komandom Gojka Kličkovića, nastradalo je najmanje 28 civila, dok ih je 46 povrijeđeno.

Krajem aprila 1992. godine, oficiri JNA i funkcioneri Ratnog predsjedništva izdali su niz naređenja, uključujući i nalog za premještanje oružja u srpsku TO, rušenje mostova, postavljanje blokada na putevima i odvoz leševa na groblje. Srpske snage, od kojih su neki bili lokalni srpski rezervisti, hapsile su i zatvarale ljude koji su pokušali pobjeći sa tog područja. Neki Bošnjaci su odvedeni u osnovnu školu u Jasenici, a otuda su ljudi odvođeni u selo Arapuša i osnovnu školu “Petar Kočić” u gradu. Ubistva i premlaćivanja dešavala su se u školi u Jasenici i u Arapuši. U školi “Petar Kočić” zatvorenike je čuvala vojna policija koja ih je svirepo tukla i mučila. Najmanje dva zatvorenika pretučena su ili mučena na smrt, ostali su ubijeni za vrijeme prisilnog rada na liniji fronta, a grupu od njih desetoro ili jedanaestoro su krajem jula ili početkom avgusta smakli pripadnici TO. Tokom ljeta 1992. godine, zatvorenici su razmjenjeni i dovedeni su novi zatvorenici iz sela u okolini Bosanske Krupe.

Dana 17. septembra 1995. godine, zapravo je otpočela druga etapa operacije “Sana 95”, time što su nastavljeni napadi na svim pravcima, a Vojska Republike Srpske je bila nemoćna da pruži jači otpor. Navedenog dana i definitivno je oslobođena Bosanska Krupa, od strane taktičke grupe “Sjever” a prva je u nju ušla 511. slavna brdska brigada, koja je cijeli rat gledala svoju Krupu i branila lijevu stranu rijeke Une do Bosanske Otoke i desnu stranu rijeke Baštre do Medvjedovca. Poslije ove jedinice u Bosansku Krupu su ušle logistika i civilna služba.